زنجبیل درمان کبد چرب- بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کبدی در سراسر جهان است و عمدتاً در افراد چاق، بی‌تحرک و بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مشاهده می‌شود. این بیماری شامل طیف گسترده‌ای از اختلالات کبدی – از استئاتوز (کبد چرب) ساده تا فیبروز و سیروز کبدی – است؛ معمولاً به اختلال‌های متابولیک مانند چاقی، مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، دیس لیپیدمی (مقدار غیرطبیعی لیپیدها (چربی‌ها) در خون) و اختلال سوخت‌و‌ساز چربی مرتبط می‌شود و به دلیل بیماری قلبی – عروقی ناشی از آن، می‌تواند خطر مرگ و میر را افزایش دهد.
علت دقیق بیماری کبد چرب غیرالکلی هنوز ناشناخته است. اما فرضیه پذیرفته شده در پاتوژنز این بیماری، «تئوری دو ضربه‌ای» است که اولین بار توسط James و Day مطرح شد؛ براساس این تئوری، در ضربه اول، مقاومت به انسولین سبب تحریک اسیدهای چرب کبدی، تجمع چربی در سلول‌های کبدی و استئاتوز می‌شود، و کبد نسبت به ضربه دوم یعنی استرس اکسیداتیو ناشی از منابع مختلف، آسیب پذیرتر می‌شود. در‌حال حاضر، درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. بنابراین، شیوه‌های درمانی جدید باید جایگزین درمان‌های موجود برای کبد چرب شوند یا در کنار درمان‌های فعلی بکار روند. محققین ترکیبی از رژیم اصلاح شده و ورزش را برای درمان این بیماری پیشنهاد داده‌اند. براساس مطالعات پیشین، رژیم‌های حاوی آنتی اکسیدان و عوامل ضدالتهابی در برخی گیاهان دارویی می‌توانند در درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی مفید باشند. یکی از این گیاهان دارویی مفید «زنجبیل» است.
زنجبیل، ریشه گیاه Zingiber officinale، یکی از پرکاربردترین ادویه‌ها در بسیاری از کشورهاست و حاوی ترکیبات فعالی مانند جینجرول، شوگائول، زینگرون و بتا-بیزابولن است. سازمان غذا و دارو (FDA) زنجبیل را به عنوان یک مکمل غذایی تأیید کرده است. بیش از 40 ترکیب آنتی اکسیدانی در زنجبیل شناسایی شده؛ مطالعات نشان داده‌اند که زنجبیل و ترکیبات فعال آن خاصیت ضددیابت، ضدسرطان و ضدالتهابی دارند، عصاره زنجبیل فعالیت آنتی اکسیدانی داشته و سطح نشانگرهای زیستیِ پیش‌التهابی را کاهش می‌دهد. علاوه‌بر‌این، تحقیقات اخیر روی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 و هایپرلیپیدمی (سطح بالای غیرطبیعی چربی خون) نشان داده‌اند که زنجبیل می‌تواند مقاومت به انسولین و غلظت تری گلیسیرید سرم را کاهش دهد.
در مطالعات پیش‌بالینی انجام شده در دهه گذشته مشاهده شد که زنجبیل در برابر ترکیبات زنوبیوتیک مختلف مانند الکل، استامینوفن، قارچ‌کش‌ها، تتراسایکلین، فلزات سنگین و ترکیبات ارگانوفسفره (از حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌های مهم) از کبد محافظت می‌کند. (زنوبیوتیک نوعی ماده شیمیایی در بدن موجود زنده است که به‌طور طبیعی تولید نمی‌شود و یا انتظار نمی‌رود که وجود داشته باشد.)
مطالعات مکانیسمی نشان داده ند که زنجبیل با مهار رادیکال‌های آزاد و به‌واسطه خواص آنتی اکسیدانی و محافظت سلولی خود، از کبد محافظت کرده و سطح آنزیم‌های سم زدا را متعادل می‌کند. بر همین اساس، این فرضیه مطرح شد که مکمل زنجبیل به دلیل بهبود فعالیت آنتی اکسیدانی بدن، کاهش سطح التهاب و مقاومت به انسولین، می‌تواند به عنوان یک استراتژی درمانی جدید برای بیماری کبد چرب غیرالکلی معرفی شود؛ یک مطالعه دو سو کور تصادفی شده برای ارزیابی این فرضیه و آزمایش اثربخشی مکمل زنجبیل در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی طراحی شد. در این کارآزمایی بالینی کنترل شده با دارونما، 44 بیمار مبتلا به کبد چرب غیرالکلی به مدت 12 هفته، روزانه 2 گرم مکمل زنجبیل یا دارونمای مشابهی که فاقد ترکیبات فعال موجود در مکمل زنجبیل بود مصرف کردند. در هر دو گروه، به بیماران توصیه شد که از یک رژیم اصلاح شده و برنامه ورزشی پیروی کنند. ابتدای تحقیق و بعد از 12 هفته، پارامترهای متابولیکی و شاخص‌های آسیب کبد اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که مکمل زنجبیل، در مقایسه با دارونما، میزان آلانین آمینوترانسفراز، گاما گلوتامیل ترانسفراز، سیتوکین‌های التهابی، شاخص مقاومت به انسولین و درجه کبد چرب را به شدت کاهش می‌دهد. محققین هیچ اثر قابل توجهی از مصرف مکمل‌های زنجبیل بر فیبروز کبدی و آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز (آزمایش خون برای بررسی آسیب کبد) مشاهده نکردند؛ به این نتیجه رسیدند که مصرف 2 گرم مکمل زنجبیل به مدت 12 هفته، برای برخی از مشخصه‌های بیماری کبد چرب غیرالکلی مفید است. هرچند، در پایان، محققین توصیه کردند تحقیقات بیشتری برای تشخیص اثرات طولانی مدت این مکمل انجام شود. مقاومت به انسولین یکی از مهم‌ترین عواملی است که خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی را افزایش می‌دهد. این مطالعه نشان داد که مکمل زنجبیل مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهد.
به منظور تشخیص اثر مکمل پودر زنجبیل بر پروفایل‌های لیپید، مقاومت به انسولین، آنزیم‌های کبدی، سیتوکین‌های التهابی و وضعیت آنتی اکسیدان در بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی، تحقیق دیگری نیز انجام شد و نتایج آن در سال 2020 در مجله Clinical and Experimental Gastroenterology منتشر شد. در این کارآزمایی بالینی تصادفی، 46 فرد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی به دو گروه تقسیم شدند و به مدت 12 هفته، کپسول‌های زنجبیل یا دارونما (روزانه 3 کپسول، هر کپسول حاوی 500 میلی گرم زنجبیل یا آرد گندم) مصرف کردند. به آنها توصیه شد که یک کپسول را یک ساعت پس از صبحانه، کپسول بعدی را یک ساعت پس از ناهار و دیگری را یک ساعت پس از شام مصرف نمایند. در این مدت، همه بیماران، فعالیت بدنی و رژیمی با انرژی متعادل دریافت کردند. قبل و بعد از این دوره، اولتراسونوگرافی کبد، شاخص‌های آنتروپومتریک و پارامترهای بیوشیمیایی را اندازه‌گیری کردند. در شروع این تحقیق، هیچ تفاوت قابل توجهی در متغیرهای پایه دو گروه مشاهده نشد. در پایان تحقیق، سطح سرمی آلانین آمینو ترانسفراز (ALT)، کلسترول کل، کلسترول LDL، گلوکز قند ناشتا، شاخص مقاومت به انسولین (HOMA)، پارامترهای مرتبط با بیماری قلبی – عروقی (پروتئین واکنشگر C و فتوئین A) در گروه دریافت کننده مکمل زنجبیل، در مقایسه با گروه کنترل، به‌طور قابل توجهی کاهش یافت. اگرچه، در وزن بدن، انسولین ناشتا، کلسترول HDL، تری گلیسیرید، آدیپونکتین، فاکتور نکروز توموری آلفا (TNF-α)، ظرفیت آنتی اکسیدانی کل، گاما گلوتامیل ترانسفراز، آسپارتات آمینو ترانسفراز، شاخص کبد چرب، درجه کبد چرب و فشار خون هیچ تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد. محققین به این نتیجه رسیدند که برای کاهش مقاومت به انسولین، التهاب و آنزیم‌های کبدی در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، می‌توان در کنار درمان‌های موجود، از مکمل زنجبیل به عنوان یک درمان مکمل استفاده کرد.
